Hielspoor
Onder de voetzool loopt een peesplaat, de fascia plantaris, die de voetboog ondersteunt.
Bij overbelasting kunnen er in de peesplaat microscheurtjes ontstaan in de vezels van de fascia plantaris.
Overbelasting kan op verschillende manieren ontstaan, bijvoorbeeld door overgewicht, veel staan of fanatiek sporten. Het kan ook zijn dat tijdens het lopen de voet teveel naar binnen kantelt.
Veel mensen die last hebben van fasciitis plantaris hebben verkorte kuitspieren, daar ligt zeker een verband. Klachten kunnen overigens ook ontstaan zonder een direct aanwijsbare oorzaak.
Pijn onder de voet bij de eerste stappen is een typische klacht die bij fasciitis plantaris hoort. Na wat meer lopen vermindert de pijn dan weer, om bij langer lopen weer terug te keren. Er is een duidelijke belastingafhankelijke relatie.
‘Hielspoor’ verwijst naar een ‘doorntje’ aan het hielbeen. Het doorntje is een anatomische variatie of kan het gevolg van de overbelasting zijn, het is niet de oorzaak. Omdat een geïrriteerde of ontstoken peesplaat de klachten veroorzaakt, heeft de benaming fasciitis plantaris voor deze aandoening de voorkeur. Onderzoek heeft aangetoond dat bij ongeveer 75% van de volwassen bevolking een dergelijk aangroeisel wordt aangetroffen. Dit hoeft echter niet noodzakelijkerwijs te leiden tot het ontstaan van pijn.
Oorzaken:
Fasciitis plantaris is een typisch overbelastingsletsel. Het komt frequent voor bij:
- Personen die een loopsport beoefenen (hardlopen, tennis, joggen, golf, enz.)
- Langdurig gebruik van schoenen met zachte zolen
- Dragen van schoenen met hoge hakken
- Staand beroep
- Overgewicht (een beperkte gewichtstoename van 5 kg kan genoeg zijn om de klachten uit te lokken)
- Problemen met de voet, zoals platvoeten of holle voeten
- Te korte kuitspieren
Klachten zijn in principe ‘self limmiting’ maar kunnen wel 2 jaar duren….
Behandelingen:
1) Rekken van de kuitspier
De meest gangbare behandeling van hielpijn is het goed rekken van de kuitspieren. Het rekken van de kuitspier heeft als doel de gezamenlijke vezels van de kuitspier en achillespees, die doorlopen in de peesplaat onder de voet, te herstellen. Hierdoor heeft het rekken van de kuitspier dus een gunstig effect op de pijn onder de hiel. Het rekken van de kuitspier geeft bovendien een verlichtend gevoel, al zal de pijn pas na enkele maanden rekken echt verminderen.
3 maanden lang moeten een aantal rekoefeningen drie maal per dag uitgevoerd worden. De oefeningen bestaan uit rekken van de peesplaat onder de voet en achillespees-rekoefeningen. De rekoefeningen van de achillespees bestaan uit rekoefeningen voor de lange kuitspier en voor de korte kuitspier.
Twee - drie keer per dag, zie multiple schema's online, maar hieronder in een video op zeer informatieve site:
https://youtu.be/XkGAY1mgw-U
2) Gebruik Strassburg sok
Deze sok poogt ’s nachts de peesplaat van de voet op rek te houden zodat deze in de ochtend bij de eerste passen niet weer ‘uitscheurd’
Let op: trek deze niet te strak, de tenen zullen snel doof worden en pijn gaan doen. Voet in 90 graden houden tov onderbeen is voldoende.
3) Gebruik nachtspalk (als de stressburg sok + rekoefeningen niet helpen)
Het gebruik van een nachtspalk heeft een goed effect op hielspoor, zeker in combinatie met het trainingsschema. Een nachtspalk houdt de voet in 90 graden ten opzichte van het onderbeen, zodat de vezels van de peesplaat opgerekt blijven gedurende de nacht. Dit vergemakkelijkt het opstarten na nachtrust.
De gipsverbandmeesters leggen deze nachtspalk aan, er bestaan ook pre-fab versies, deze werken minder effectief merk ik.
De nachtspalk moet ook zeker drie maanden gedragen worden tijdens de nacht. Alles icm met de rekoefeningen overdag. De kans is dan groot dat in de loop van deze maanden de pijnklachten onder de hiel verminderen.
4) Een rij behandelingen die ook toegepast worden.
- Steunzolen kunnen betere drukverdeling geven, zeker bij patiënten die forsere afwijkingen van de voetvorm hebben. Dit kan helpen tegen de overbelasting van de aanhechting van de peesplaat van de voet.
- Gelpad / demping in de hak, kan klachtenvermindering geven.
- Fysiotherapie kan goed helpen de rekoefeningen uit te voeren en fungeert zo ook als stok achter de deur.
- Shockwave kan ook een toevoeging zijn in de behandeling van de fysio. Werkwijze hiervan kan je vergelijke met ‘vergruizen’ zoals bij nierstenen; micro schade maken dat het lichaam dan goed moet herstellen.
- Injecties met corticosteroïden, ken ik weinig goede resultaten van, zijn vaak vrij pijnlijk. Ze worden nog vaak toegepast met wisselend resultaat, ik pas deze niet toe gezien het missen van bewijs van werking.
- Ook intapen is mogelijk, zeer wisselende resultaten, ik ken geen goede studie hiernaar.
- GPS (bloedplaatjes therapie), wordt als nieuwe mogelijke therapie toegepast. Wij doen dit in onze kliniek niet, ken de resultaten er (nog) niet van uit grote studies.
- MBT schoenen; deze helpen met afwikkelen door hun ronde zool, wederom iets wat iets kan toevoegen, maar waar geen studies naar zijn.
- Bestralen van de hielspoor; dit wordt in onze regio mn toegepast in het Reinier de Graaf Ziekenhuis (zie: https://www.reinierdegraaf.nl/patienten/specialismen-en-afdelingen/radiotherapie/)
Operatief:
Gastroc slide.Bij uitblijven van herstel kan een ingreep overwogen worden.
Met een gastroc slide wordt de oppervlakkige peesplaat van de gastrocnemius, een van de kuitspieren, iets verlengd.
Er zijn verschillende manieren om de kuitspier te verlengen. In de Bergman Clinics in Rotterdam worden twee methodes gebruikt: de proximale gastrocnemius verlenging en de mediale gastrocnemius verlenging. Tijdens de operatie wordt er het vlies (fascie) van de kuitspier (gastrocnemius) deels ingeknipt waardoor verlenging van de spier optreedt. Dit peesblad groeit weer in verlengde positie aan. Het litteken komt net onder de knieholte (bij de proximale verlenging) of aan de zijkant van het onderbeen (bij de mediale verlenging). De operatie gebeurt in dagopname.
Revalidatie en complicaties
U wordt vooraf op de poli van Bergman Clinics uitgebreid geïnformeerd over het traject na de operatie en de mogelijke complicaties die met de operatie gepaard zouden kunnen gaan.
Over het algemeen is ongeveer 85% van de patiënten klachtenvrij en tevreden na de operatieve behandeling.
De nabehandeling is voor beide soorten verlenging hetzelfde, nl. twee weken onderbeengips spalk, waarop u niet mag belasten: u zult dus 2 weken met 2 krukken moeten lopen en daarna twee weken loopgips. Gedurende de gipsbehandeling krijgt u iedere dag een fraxiparine prikje om trombosevorming tegen te gaan. Na de gipsperiode zullen rekoefeningen en fysiotherapie hervat dienen te worden tot het gewenste resultaat is bereikt.
Net als bij elke operatie, bestaat er de kans dat er complicaties optreden als gevolg van de operatie. Er bestaat altijd een kans op infectie, bij rokers is die kans groter. Dit geldt ook voor het ontstaan van trombose, die bij uitzondering tóch kan ontstaan, ondanks de fraxiparine prikjes. Hoe u deze risico’s tot een minimum kunt beperken hoort u allemaal op de polikliniek.